DİYARBAKIR YEMEKLERİ

Diyarbakır Mutfak Kültürü
Diyarbakır deyince çoğu zaman dağ, taş bir de karpuz gelir akla. Bağlık, bahçelik, meyvelik bir yerle bütünleşmeyen Diyarbakır, bunun tam aksi. Kalenin hemen arkası bağ, bahçe, ova. Şeftali, karadut ve çeşitli meyvelerin yetiştiği Diyarbakır, yemekleri açısından gerek hayvansal gerek tahıl ürünleri bakımından çeşitlik gösterir. Yemekler genellikle et ağırlıklı. Acılı, baharatlı ve yağlı. Diyarbakır’ın ova kesiminde yani Bismil, Çınar ve Silvan’da mercimek, buğday, arpa ve pamuk; Kulp ve Lice’de ceviz, nar, Çermik ve Çüngüş’te üzüm yetişir. Diyarbakır’da 38 çeşit üzüm bulunuyor ve her birinin çeşitli özellikleri bulunuyor. Diyarbakır’da gece gündüz arasındaki sıcaklık farkının fazla olması üzümü olumlu yönde etkiliyor. Diyarbakır mutfağında koyun eti yaygın kullanılıyor. Geleneksel yemekler arasında yer alan meftune koyun etiyle yapılan yaygın yemeklerden. Etli dolma, bacan venk, ekşili dolma, lepik, habenisk, kürt mustafa yemeklerden bir kaçı. Bol yağlı, acılı, ekşili mutfağıyla ün salmış Diyarbakır, Doğu ve Güneydoğu Anadolu mutfağının tipik özelliklerini de taşıyor. Zeytinyağı bölgede pek ilgi görmüyor. Et, çoğu kez patlıcan ve domatesle birlikte kullanılıyor. Tarım alanına göz attığımızda buğday, arpa darı, pirinç, mercimek, pamuk ve tütün yetiştirildiğini görüyoruz. Ekşi Diyarbakır yemeklerinin olmazsa olmazı. Sumak veya limonun katıldığı yemekleri sık sık görüyoruz. Habenisk yemeği “sağ mercimek” denilen mercimekten yapılıyor. Sağ mercimek; bütün kırılmamış olan mercimek türü.

Diyarbakır yöresine özgü, buğday ve yoğurtla yapılarak, soğuk olarak yenen bir yemek …

Mehir,

Ayran Çorbası,

Malzemeler, (4 kişilik)

1 su bardağı buğday (dövülmüş)

1 su bardağı nohut (haşlanmış)

Yarım kg. yoğurt

Tuz (arzu edilen miktarda)

1 demet taze nane (ince kıyılmış)

Buğday, nohut, yoğurt ve tuzu iyice karıştırıp, servis kaselerine paylaştırın. Buzdolabında iyice soğutup, üzerine taze nane yapraklarını serperek servis yapın.

Diyarbakır yöresine özgü yemekler;

Meftune, (Patlıcan, Kabak, Bakla, Kenger, Elma, Salatalık, çağla), Patlıcan meftunesi kurutulmuş patlıcandan yapılırsa buna halk arasında “Hırçikli Meftune” adı verilmektedir.

Dolma, (Etli eşkili dolma-Sumaklı, Etsiz zeytinyağlı dolma),

Kibe-Mumbar, Kelle paça,Kibukudur,

Zahire yemekleri, (Bulgur Pilavı, Belluh, İçli Köfte, Lapa, Hıllorik, Pıçık, Sığma-sıkma, Lebeni – ayran çorbası, yoğurt çorbası),

Duvaklı Pilav, Mumbar, Kibe Kudur, Keşkek, Habenisk, Kaburga dolması,

Sörün, Mallez, Mastav, Düzme-Pürlezzel, karnıyarık, belibağlı, içli köfte.

Tatlılar;

Kadayıf, (Kaymaklı kadayıf, düz veya burmalı, Kaymaksız kadayıf, düz ve burmalı, Peynirli kadayıf), Revani, Zingil, Taş ekmeği (üstüne pekmez ve yağ dökülür), Nuriye tatlısı, Künefe, Halbur hurma.

Ayva aşı;

Buttan kuşbaşı et kesilir. Hafifçe pişirilir. Etin üzerine, ayvalar küp şeklinde kesilerek atılır. 2-3 karıştırarak su ilave edilerek orta ateşte pişirilir. Ayvalar yumuşayınca, üzerine bir çay bardağı şeker ve bir limonun suyu konularak, yarım saat hafif ateşte pişirilir. Şeker yerine pekmez de kullanılabilir.

Lebeni (yoğurt çorbası);

Lebeni adı verilen yoğurt çorbasını pişirmek için, önce yoğurt, yumurta ve tuzla bir tencerede çırpılır. Harlı ateşte tahta kaşıkla karıştırılarak pişirilir. Kaynayan bu yoğurtlu karışıma, bir tas dövme eklenir. Dövmeler yumuşayıncaya kadar kaynatılır. Üzerine naneli kızdırılmış tereyağı dökülür. Nane yerine yarpuz adı verilen yabanî nane de kullanılabilir.

Bostana,
Malzemeler;
3 domates,

1 demet maydanoz,
5 dal taze soğan,
4 sivri biber,
1 soğan,
Yarım limon suyu,
1 tatlı kaşığı kırmızı toz biber,
1 çorba kaşığı kuru nane,
2 çorba kaşığı sıvıyağ, Tuz
Hazırlanışı;

Domatesin kabuklarını soyun. Maydanozu yıkayıp kurulayın. Soğanın kabuklarını soyun. Taze soğanları temizleyin. Biberlerin sap ve çekirdeklerini çıkarın. Hazırladığınız sebzelerin hepsini incecik kıyıp salata tabağına alın ve harmanlayın. Limon suyu, kırmızı toz biber, kuru nane, tuz ve zeytinyağı ekleyip karıştırın.

Diyarbakır’ın Meşhur Mutfak Kültürü ve En Güzel Diyarbakır Yemekleri

Diyarbakır deyince çoğu zaman dağ, taş bir de karpuz gelir akla. Bağlık, bahçelik, meyvelik bir yerle bütünleşmeyen Diyarbakır, bunun tam aksi. Kalenin hemen arkası bağ, bahçe, ova. Şeftali, karadut ve çeşitli meyvelerin yetiştiği Diyarbakır, yemekleri açısından gerek hayvansal gerek tahıl ürünleri bakımından çeşitlik gösterir. Yemekler genellikle et ağırlıklı. Acılı, baharatlı ve yağlı. Diyarbakır’ın ova kesiminde yani Bismil, Çınar ve Silvan’da mercimek, buğday, arpa ve pamuk; Kulp ve Lice’de ceviz, nar, Çermik ve Çüngüş’te üzüm yetişir. Diyarbakır’da 38 çeşit üzüm bulunuyor ve her birinin çeşitli özellikleri bulunuyor. Diyarbakır’da gece gündüz arasındaki sıcaklık farkının fazla olması üzümü olumlu yönde etkiliyor. Diyarbakır mutfağında koyun eti yaygın kullanılıyor. Geleneksel yemekler arasında yer alan meftune koyun etiyle yapılan yaygın yemeklerden. Etli dolma, bacan venk, ekşili dolma, lepik, habenisk, kürt mustafa yemeklerden bir kaçı. Bol yağlı, acılı, ekşili mutfağıyla ün salmış Diyarbakır, Doğu ve Güneydoğu Anadolu mutfağının tipik özelliklerini de taşıyor. Zeytinyağı bölgede pek ilgi görmüyor. Et, çoğu kez patlıcan ve domatesle birlikte kullanılıyor. Tarım alanına göz attığımızda buğday, arpa darı, pirinç, mercimek, pamuk ve tütün yetiştirildiğini görüyoruz. Ekşi Diyarbakır yemeklerinin olmazsa olmazı. Sumak veya limonun katıldığı yemekleri sık sık görüyoruz. Habenisk yemeği “sağ mercimek” denilen mercimekten yapılıyor. Sağ mercimek; bütün kırılmamış olan mercimek türü.
Doğu bölgelerimizin yaşam kaynağı. Dicle Nehri’nin kıyısında kurulmuş, tarih kokan bir ili. Karpuzları, kebapları, Çin Seddi’nden sonra en uzun surlarıyla bilinen Diyarbakır, birçok Anadolu kenti gibi eski ve yeni şehir olarak ikiye ayrılıyor. Eski Diyarbakır denilen kısım surlarla çevrili. İstanbul Topkapı’daki Suriçi’nin birkaç yıl önceki hali sanki. Aynı karmaşa, aynı keşmekeş… Buradan ayrıldığı en önemli özellik yol boyunca dizilen kebapçı dükkanlarının bolluğu. Yemek konusunda ise en meşhur yeri; nefis Kaburga dolması ve Tarçınlı irmik helvası ile ünlenmiş Selim Amca’nın Sofra Salonu. Yeni şehir ise lüks apartrmanları, alışveriş merkezleri, kafeleri, restoranlarıyla tam bir metropol.
Şehrin gelişmesine ve insanların yaşam tarzının değişmesine paralel olarak elbette yöresel mutfak da farklılaşma göstermiş. Önceleri evlerde hazırlanan pek çok gıda maddesi yerini hazır yiyeceklere bırakmış durumda. Buna karşın kırsal kesimde hala Anadolu’nun birçok yerinde olduğu gibi kış hazırlıkları sürmekte. Oyulup kurutulan kabak ve patlıcanlar, üzümden yapılan pestiller, sucuklar, otlu peynirler yazdan kışa geçiş hazırlıklarının başlıcaları. Bol yağlı, acılı, ekşili mutfağıyla ün salmış Diyarbakır, Doğu ve Güneydoğu Anadolu mutfağının tipik özelliklerini de taşıyor. Zeytinyağı bölgede pek rağbet görmüyor. Et, çoğu kez patlıcan ve domatesle birlikte kullanılıyor.
Tarım alanına göz attığımızda buğday, arpa, darı, pirinç, mercimek, pamuk ve tütün yetiştirildiğini görüyoruz. Meyvecilik çok fazla gelişmemiş. Gelin görün ki kavun ve karpuz dendiğinde Diyarbakır akla geliyor. Bunlardan özellikle kalın kabuklu olanlar, belli yöntemlerle uzun süre saklanabiliyorlar.
Diyarbakır yöresini özetleyen bu kısa girişten sonra geleneksel mutfaktan seçtiğimiz yemeklerle baş başa bırakıyoruz sizleri. İşte çorbasından tatlısına Diyarbakır mutfağı…
MAHALLİ YEMEKLER
1-MEFTUNELER
-Patlıcan Meftunesi
-Kabak Meftunesi
-Kenger Meftunesi
2-DOLMALAR
Etli eşkili dolma (Sumaklı)
Etsiz zeytinyağlı dolma
3-KİBE MUMBAR
4-KELLE PAÇA
5-ZAHİRE YEMEKLERİ
-Bulgur Pilavı
-Belluh
-İçli Köfte
-Lapa
-Hıllorik
-Pıçık
-Sığma (sıkma)
-Lebeni (ayran çorbası[yoğurt çorbası])
-Duvaklı Pilav
-Kibe Kudur
-Keşkek
-Habenisk
6-KIRSALDA YENEN YEMEKLER
-Sörün
-Mallez
-Mastav
-Löeel
7-Tatlılar
a-KADAYIF:
-Kaymaklı kadayıf, düz veya burmalı
-Kaymaksız kadayıf, düz ve burmalı
-Peynirli kadayıf
b-REVANİ
c-ZİNGİL
ç-TAŞ EKMEĞİ (üstüne pekmez ve yağ dökülür)
d-NURİYE TATLISI
e-KÜNEFE
f-HALBUR HURMA
Lebeni (Yoğurt Çorbası)